در حدیثی از پیامبر صلی‌ الله‌ علیه‌ و آله‌و سلم در مورد فضیلت روز عرفه آمده است: «خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه، بندگان خود را از آتش جهنم آزاد نمی‌کند». عرفه روزی است که درباره‌ی آن از سوی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان دین توجه و تاکید بسیار زیادی شده است. رهبر انقلاب نیز در توصیف این روز چنین فرمودند: « روز عرفه، روز دعا، استغفار و توجه است. دعای سراسر عشق، شور و سوز در روز عرفه، که سیدالشهداء امام حسین علیه‌السلام در مراسم عرفات انشاء فرموده است، نشان‌دهنده‌ آن روحیه‌ شیدائی، عشق و شوری است که پیروان اهل‌بیت در یک چنین ایامی باید داشته باشند. این ایام را قدر بدانید. فرصت مال شماست.»

به مناسبت فرا رسیدن روز عرفه با حجت‌الاسلام محمد رسول رمضانی، استاد حوزه و دانشگاه درباره ویژگی‌های دعای عرفه به گفت‌وگو پرداختیم.

دعا تنها سلاحی که در تملک انسان است

 حجت‌الاسلام رمضانی درباره مهمترین درس دعای عرفه گفت: درعرفات بیشتر بحث معرفت و شناخت است. با محرم شدن حج اکبر شروع می‌شود که باید حاجی به سمت صحرای عرفات راهی شود. در واقع اینگونه می‌توان گفت که عرفه روز پیدایش انسان در روی زمین با شناخت است. انسان در عرفات خدای خود را بشناسد، در مشعرالاحرام خدا را بجوید و در منا هم با قربانی‌کردن خدا را پیدا کند. عرفات برداشتن حجاب بین خالق، مخلوق، جایگاه صعود و رسیدن به کمال قرب الهی است.

این استاد دانشگاه با اشاره به این روایت امام صادق علیه السلام ( مَن لَم یُغفَرْ لَهُ فی شهرِ رمضانَ لَم یُغفَرْ لَهُ إلی مِثلِهِ مِن قابِلٍ إلاّ أن یَشهَدَ عَرَفَةَ.) رابطه دعا و عرفه را اینگونه بیان داشت: همیشه در سرزمین عرفات بحث معرفت مطرح است و این معرفت کوتاه شدن فاصله انسان با خداست. اگر بین انسان و خدا فاصله ایجاد شد، باید با توبه این فاصله را از بین برد و به خدا برگشت. در روایتی داریم که خداوند در شب قدر از گناه‌ همه گناه‌کاران می‌گذرد، اما بعضی از گناهان را خداوند نمی‌بخشد مگر اینکه عرفه را درک کند. درک دعای عرفه در آیات و روایت بسیار تاکید شده است لذا سفارش شده که انسان‌ها در عرفه بجز خدا را نخوانند و بدترین مردم کسانی هستند که در روز عرفه ناامید باشد و دست خود را به سمت غیر خدا دراز کند.

وی در این زمینه ادامه داد: دعا گاهی لقلقه زبان است که بسیار از آن نهی شده است، چون دعا یک نامه پرمحتواست که سلاح انبیاء و مومنین است. سلاح هم سپر تدافعی و تهاجمی است. هرکس که به این سلاح مجهز باشد هم خطر را از خودش دور می‌کند و هم از دیگران پس تنها چیزی که خداوند در تملک انسان قرار داده دعا و تضرع همان سلاح البکا است. لذا عرفات جای است که خداوند دعوت کرده و انسان هرچه می‌خواهد از خداوند بخواهد؛ چون آنجا نوری است که اگر انسان وصل شود خداوند او را پاک می‌گرداند.

نتیجه حج ابراهیمی منتهی می‌شود به ولایت

حجت‌الاسلام رمضانی با بیان این نکته که عالی ترین مراحل توحید در دعای عرفه است، اظهار داشت:اول اینکه عالی‌ترین مراحل توحید در دعای عرفه است یعنی اگر کسی بخواهد موحد باشد و موحدانه زندگی کند باید به سمت دعای عرفه برود. دوم، پیوند با خدا و امام زمان(عج) است یعنی انسان در حج می‌تواند با توحید و ولایت ارتباط برقرار کند که امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند تمامیت حجّ به ملاقات کردن با امام(عج) است؛ یعنی امام زمان(عج) تمام کسانی که در عرفات حضور پیدا می‌کنند را می‌بیند و با تمام خصوصیات آن‌ها را می‌شناسد و مردم هم ایشان را می‌بیند و می‌شناسد و بعضی‌ها هم هستند که امام را می‌بیند اما نمی‌شناسد. کسی که معرفت حقیقی را پیدا کند فلسفه عرفات همین شناخت است.

وی ادامه داد: نتیجه حج ابراهیمی و اسماعیلی منتهی به ولایت می‌شود . عرفات هم باید به شناخت خدا و ولایت منجر شود، این شناخت باید انسان را ولایی کند. نتیجه عرفات و تمام حج، جریان دهه ولایت و غدیر است. یعنی کسانی که عرفات و حج واقعی را درک می‌کنند امام زمان (عج) را در لحظه لحظه زندگی خود حاضر و ناظر می‌بینند.

عمل به وظیفه مهم‌ترین درس امام حسین‌ علیه‌السلام

این استاد حوزه در مورد درسی که امام حسین علیه‌السلام با خواندن دعای عرفه به ما می‌دهد گفت: درس مهم امام حسین علیه‌السلام به ما این است که عمل به وظیفه کنیم. از صدر اسلام که در جنگ احد پیامبر خدا (ص) دستور داد که از جبل الرحمه نگهبانی کنند و به این وظیفه عمل کردند موفق شدند، لذا هرکجا مومنین از رسالت، امامت و جانشین آن‌ها اطاعت و عمل به وظیفه کردند موفق و پیروز شدند.

رمضانی در پایان گفت: اگر انسان واقعا بتواند این دعا را عمیقا درک کند، خودش را در مقابل خدا هیچ چیزی نمی‌بیند،خدا را بزرگ می‌بیند و کسی که خدا در منظر او بزرگ شد غیر از خدا را کوچک می‌داند. فلسفه دعای عرفه بندگی در مقابل مولاست. امام حسین علیه‌السلام می‌فرماید: کسی که عبد است در مقابل مولا از خودش چیزی ندارد.

خدابخش حکیمی-خبرنگار تحریریه جوان قدس